28 September 2006: IT-architecten zijn nog lang geen beroepsgroep

Opinie van: Steven van 't Veld. Verschenen in Automatisering Gids nr. 39, 2006

Reactie op de volgende artikelen:

• Martin van den Berg: IT-Architect: bijna onmogelijke combinatie
• Martin van den Berg: Ngi promoveert architecten tot afdeling
• Originele tekst van de reactie dd. 11 september 2006

Martin van den Berg, voorzitter van de afdeling architectuur van het Ngi pleit terecht voor een beter imago van de IT-architect (AG nr 36), zo stelt Steven van ‘t Veld.

Van den Berg heeft gelijk als hij zegt dat bij het aanschaffen (procurement) van IT geen keiharde IT-architectuur in de aanvraag opgenomen moet zijn. Sterker nog, elke uitspraak die de inrichting van de technologie zelf beperkt kan geld kosten. Natuurlijk zal een organisatie precies moeten aangeven welke informatie zij op welke plaats, op welk tijdstip en van welke kwaliteit beschikbaar zou willen krijgen.

Maar zodra je je gaat bemoeien met de manier waarop de applicaties geprogrammeerd worden, de databases gestructureerd zijn, de systeemsoftware werkt, het netwerk in elkaar zit, welke hardware er moet komen enz. beperk je de IT-aanbieder in zijn mogelijkheden. En daarmee ga je voorbij aan de ervaring van die IT-aanbieder en aan wat die al heeft en mogelijk opnieuw kan gebruiken. Als je je bij de functionele vraag houdt en zo min mogelijk rond het hulpmiddel en de inrichting daarvan eist, mag je verwachten dat de leverancier sneller, goedkoper en met hogere kwaliteit passende oplossingen kan aanbieden.

En natuurlijk zijn IT-aanbieders (supply-organisaties) bezig om zoveel mogelijk geld aan hun klanten te verdienen; bijvoorbeeld door zo weinig mogelijk kosten te maken. En dat is op zich ook niet erg, het is het normale vraag & aanbod spel. Als vragende organisatie zal je er goed voor moeten zorgen dat je precies vaststelt en afspreekt wat je af te nemen services zijn. De kwaliteit daarvan zal uiteindelijk bepalen welke prijs ervoor betaald moet worden, en dan zal je als vragende organisatie zelf zo slim moeten zijn om vast te stellen of de geboden prijs/kwaliteitsverhouding acceptabel is. Je zult daarbij natuurlijk ook altijd een marge aan leveranciers moeten gunnen omdat zij het anders niet overleven.

Grappig in het vraag- en aanbod-denken is dat de functie van architect ineens heel helder wordt. Als we architecten zien als de meest ervaren mensen die het overzicht hebben en die weten waar het naartoe gaat, dan is het geheel dus een kleine groep van de zwaarste mensen die we in de informatie- & IT-sector hebben. Bij de IT-aanbieders zien we de IT-architect (de mensen die weten hoe je een IT-infrastructuur inricht) en de Enterprise-(IT-)architect (de mensen die bij de organisatie passende IT-oplossingen (alignment) in het geheel van het IT-landschap weten in te passen).Aan de vraagkant spreken we over informatie, niet over IT. Degene die daar de kennis en ervaring van opbouwt wordt de informatiearchitect genoemd. Het is de informatiearchitect die de organisatie kan helpen als die vraagt om IT-aanbiedingen. Je ziet in de praktijk dat de informatiearchitect de discussie met, meestal, de enterprise architect van de IT-aanbieder aangaat om te zien hoe het aangebodene het beste past bij de vraag van de organisatie. Een expliciete invulling van het aanschaf/procurement traject dus, waarbij de discussie tussen beide architecten de aanbieding van services door de IT-aanbieder inhoud geeft.

Informatiearchitect (een informatiekundige, geen IT-er) is een functie die in de organisatie zelf vervuld zal moeten worden. Als daar geen kennis en ervaring voor in huis is, dan kan natuurlijk ad-interim iemand ingehuurd worden. Deze interim-mensen zullen dan wel ingezet worden om het expliciete eigendom van de informatie van een organisatie voor die organisatie te beheren. De kennis van die informatie is immers de enige manier waarop die organisatie echt zelf kan bepalen en controleren wat ze aan hulpmiddelen willen hebben, en uitgeven. Het beheer en gebruik van die kennis en ervaring kan je dan ook onmogelijk outsourcen.

In die lijn betekent het ook, dat interim-mensen die de rol van informatiearchitect op zich nemen niet voor IT-aanbieders kunnen/mogen werken (of in welke mate dan ook aan IT-aanbieders verbonden mogen zijn). Je huurt toch ook geen autoverkoper in om je vervoersproblematiek in kaart te brengen. Of een kantooreigenaar om je optimale huur van je kantorengebouwen vast te stellen. Om diezelfde reden huur je ook geen IT’er/IT-aanbieder in om je informatie behoefte vast te stellen en te beheren.En daarmee is onafhankelijkheid een cruciaal begrip geworden. We spreken hier over informatiekundigen die ongebonden/onafhankelijk van IT-aanbieders aan de vraagkant de kennis van de informatie van een organisatie opbouwen en beheren.Organisaties die dit aanbieden bestaan trouwens nog vrijwel niet in de markt, Vrijwel iedereen heeft zich, expliciet of impliciet, openlijk of stiekem, wel aan een IT-aanbieder ge-/ver-bonden. En als ze er al zijn, dan zijn het eenlingen of heel kleine organisaties die zo werken.

Ik denk dus niet dat er al duizenden architecten zijn. Verwacht wordt dat in Nederland alleen al binnenkort 30.000 IT’ers zich architect in de informatievoorziening zullen noemen, maar 20 of meer jaren vakervaring tover je nu eenmaal niet in een paar maanden of jaren in je functioneren. Pas als dat allemaal goed in orde is kan een certificering van betekenis worden voor zowel de mens als voor de markt; we kunnen dan immers echt laten zien wat we kunnen en wie we zijn. Certificering is dan ook geen diploma halen (zoals in de VS enz.), of, en dan wordt het echt gevaarlijk, een persoonlijkheidstest afleggen.

Maar ook hier heeft Van den Berg wel gelijk: zo lang iedereen zijn eigen invulling kan geven aan de titel architect en er nieuwe voorvoegsels bij kan verzinnen lijken we nog niet rijp voor het aantonen van de betekenis van de beroepsgroep.