Januari/Februari 2000: Duurzaamheid en IT

Het thema van de Informatie van deze maand is duurzaamheid. De stelling van deze maand is in lijn met dat thema en luidt:

---
“Het is belangrijker dat met informatie technologie gerealiseerde oplossingen voor problemen in een informatievoorziening flexibel zijn dan duurzaam.“
---

Duurzaam cq. duurzaamheid is volgens het woordenboek “geschikt, bestemd om te duren” en/of “lang aanhoudend”. Het woordenboek geeft dus een dubbele betekenis van het begrip, waarbij de eerste naar kwaliteit en de tweede naar tijd verwijst. De betekenis “bestemd om te duren” komt het dichtst bij wat we steeds roepen als we een project op touw zetten om een volgende applicatie of informatiesysteem te realiseren. We willen de miljoenen die we daar vaak aan uitgeven immers niet weggooien. We maken de software dus “zo geschikt mogelijk om te duren”. Maar te vaak, gezien de legacy die ontstaan is, realiseren we de tweede betekenis: “lang aanhoudend”. Een verschuiving van kwaliteitsaspect naar het tijdsaspect, dus.

In de planologie, de bouwwereld, de auto industrie enz. wordt met duurzaam toch iets anders bedoeld dan in de IT. Een auto is duurzaam als deze lang blijft rijden en in die tijd weinig of geen gebreken vertoond. Met gebouwen is het tegenwoordig vaak de bedoeling dat ze op een bepaalde manier ingedeeld enkele tientallen jaren gebruiksgenot geven. Vroeger was dat voor gebouwen als kerken en kastelen nog veel langer. Bij bedrijfshuisvesting kan al jaren voor flexibele indelingen gekozen worden, zodat eenzelfde gebouw “gemakkelijk” een volgende levensfase kan krijgen. Geschikt, bestemd om te duren én lang aanhoudend, dus.

Software wordt meestal gemaakt om 3 tot 7 jaar mee te gaan. Doordat de wereld steeds sneller opvolgende veranderingen laat zien wordt deze termijn korter. Als de wereld verandert, dan is er steeds een kans dat de gebruikte software verandert of zelfs geheel vervangen dient te worden door andere software. Toch hebben veel organisaties nog software operationeel die 10, 20 of zelfs meer jaren oud is. Meestal oud en slecht onderhoudbaar omdat veranderingen niet zo makkelijk door te voeren zijn als in flexibel ingedeelde bedrijfshuisvesting. De software voldoet dan ook vaak slechts met moeite aan de eisen die er aan gesteld worden. Feitelijk niet “geschikt om te duren”, maar niettemin “lang aanhoudend”.

De informatie technologie verandert haast dagelijks. Gelukkig wordt tegenwoordig niet elke trend gelijk meer gevolgd. Iedere nieuwe versie van een operating system of iedere nieuwe realisatiemethode wordt niet meer direct ingezet. Zo wordt anno 2001 nog steeds op grote schaal Windows’95 en ’98 gebruikt en men wijzigt niet zo snel meer van software generator of computertaal. Problemen bij de realisatie en het beheer hebben wel geleerd dat vaak wijzigen lastig, onverstandig en vooral ook kostbaar is.

Maar dit heeft meer met “lang aanhouden” dan met “geschikt om te duren” te maken. Men wil vaak graag andere IT dan men heeft, maar men is gewoon niet in staat om dat te realiseren. En dat heeft weinig met duurzaamheid te maken. Eerder met de remmende werking van ooit gebruikte informatie technologie en dat is een erg slechte zaak voor een organisatie. Het betekent dat men niet snel meer in kan spelen op veranderingen in de externe omgeving. Bovendien betekent veranderen van de ondersteunende IT dat of iets bijgebouwd of aangepast moet worden in het bestaande, of dat het geheel vervangen moet worden. Het eerste maakt e.e.a. alleen maar complexer, terwijl het tweede vaak grote bedrijfsrisico’s met zich brengt.

Duurzaamheid moet veel eerder in verband gebracht worden met de informatie die een organisatie nodig heeft dan met de inzet van informatie technologie. Iedere organisatie zal voort willen blijven bestaan. Om dit te kunnen heeft men die gegevens nodig die voor hen betekenis hebben: informatie. De manier waarop die informatie ter beschikking komt is voor een organisatie in feite irrelevant. Het belang ligt immers in de informatie die nodig is om de bedrijfsprocessen naar behoren uit te kunnen voeren.

Gewoonlijk vraagt de organisatie om een vorm waarvan men denkt dat die het best bij hen past. Deze vorm zal in de loop van de tijd veranderen. Men wil aanvullingen op het gebodene, er komen nieuwere hulpmiddelen ter beschikking die andere en nog meer mogelijkheden geven en ga zo maar door. Die zal men inzetten om de concurrentie voor te kunnen blijven. Daarbij wordt om méér en betere informatie gevraagd.
Het is mogelijk dat die informatie op een moment verkregen kan worden omdat nieuwe IT dat mogelijk maakt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan wat het internet mogelijk gemaakt heeft en in de toekomst mogelijk gaat maken. Toch dient een organisatie in de eerste plaats geïnteresseerd te zijn in informatie en pas in de tweede plaats in de in te zetten informatie technologie. Met informatie kunnen zij er immers voor zorgen dat ze hun business kunnen runnen. IT is ondersteunende technologie die ingezet moet worden als de investering in technologie rendabel geacht wordt.

Duurzaamheid dient m.i. een maat te zijn die gerelateerd is aan de continuïteit en de rentabiliteit die een organisatie zich wenst. Informatie is daarbij de meest bepalende factor. De inzet van IT is bij het beschikbaar krijgen en maken van informatie voor vele organisaties onontbeerlijk. Het verkrijgen van de juiste informatie op het juiste moment dient duurzaam te zijn, ongeacht welke IT ingezet wordt.

In de toekomst zal IT zelfs zodanig ingezet moeten worden dat deze de behoefte aan ondersteuning van de organisatie nauwgezet kan volgen. Bepaalde applicaties zullen daarbij maar éénmalig, of misschien slechts enkele maanden gebruikt worden. Sterker nog, het is in het algemeen van groot belangrijk dat de inzet van beschikbare IT snel aangepast of vervangen kan worden om naar behoren in te kunnen spelen op veranderende vraag naar informatie. Duurzaamheid zal daarbij in de beschikbaarheid van informatie gevonden moeten worden, en niet in de gerealiseerde oplossingen.

En daarmee is de stelling dus juist. Met informatie technologie gerealiseerde oplossingen dienen zo flexibel opgezet en ingericht te zijn dat ze vervangen kunnen worden, wanneer en indien nodig. Organisaties zijn dus gebaat bij duurzame beschikbaarheid van informatie en niet zozeer van duurzame inzet van IT.